انقلاب در حافظه‌های DDR5؛ استاندارد جدید CQDIMM ظرفیت‌ها را دو برابر می‌کند

سازمان JEDEC که مرجع تدوین ضوابط و استاندارد محصولات میکروالکترونیکی است در حال توسعه یک استاندارد جدید به نام CQDIMM برای ماژول‌های حافظه DDR5 CKD است. استفاده از این استاندارد سبب می‌شود که ظرفیت‌های بسیار بیشتری از حافظه روی پلتفرم‌های دسکتاپ نسل جدید ایجاد شود و استفاده از حافظه‌های با Rank بالاتر در آن‌ها امکان‌ پیدا کند.

دو شرکت MSI و ADATA به‌ تازگی یک همکاری را برای بروزرسانی ماژول‌های حافظه آغاز کرده‌اند. این بروزرسانی شامل ارتقای طراحی فعلی استاندارد CUDIMM از 2 رنک به 4 رنک است که در هر ماژول ظرفیت‌ بالاتری در حد 128 گیگابایت را ارائه می‌دهد. این تغییر عملاً ظرفیت حافظه پلتفرم‌های موجود را دو برابر می‌کند و همچنان امکان استفاده از قابلیت CKD یا Clock Driver را ممکن می‌سازد. اما اخیراً مشخص شده است که تنها MSI و ADATA نیستند که روی این بروزرسانی کار می‌کنند.

براساس گزارش Wccftech، سازمان JEDEC قصد دارد در آینده نزدیک از استاندارد جدیدی با عنوان CQDIMM رونمایی کند که امکان استفاده از ظرفیت بیشتری از حافظه را روی نسل بعدی از پلتفرم‌های دسکتاپ ممکن می‌کند. در حالی که استاندارد CUDIMM فعلی فقط از 2 رنک CKD پشتیبانی می‌کند، استاندارد CQDIMM از 4 رنک پشتیبانی خواهد کرد. حرف Q در این استاندارد جدید مخفف Quad و به معنی چهار است.

قابلیت CKD یا Clock Driver سبب می‌شود که این ماژول‌ها بتوانند سرعت‌های 7200 MT/s را حفظ کنند؛ سرعتی که قرار است توسط پلتفرم‌های نسل بعد پشتیبانی شود. براساس اطلاعات موجود پردازنده‌های Arrow Lake-S Refresh اینتل که اوایل سال آینده برای پلتفرم‌های دسکتاپ و لپ‌تاپ عرضه می‌شوند اولین محصولاتی خواهند بود که از استاندارد DDR5 CQDIMM پشتیبانی خواهند کرد. قرار است همزمان با معرفی این پردازنده‌ها سازمان JEDEC نیز از این استاندارد جدید رونمایی کند.

در حالی قرار است این استاندارد در هر ماژول ظرفیت 128 گیگابایت حافظه DDR5 را در دسترس قرار دهد که در ماه‌های اخیر، قیمت این ماژول‌ها به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده و این روزها دسترسی به ظرفیت بالایی از آن ها به سختی صورت می‌گیرد. انتظار می‌رود این وضعیت تا سال آینده میلادی ادامه پیدا کند و سبب شود که ماژول‌های 128 گیگابایتی در صورت عرضه قیمت قابل توجهی داشته باشند.

با توجه به این موضوع به نظر می‌رسد که پردازنده‌های Arrow Lake-S Refresh اینتل قرار است به عنوان یک محیط آزمایشی برای حافظه‌های در استاندارد CQDIMM مورد استفاده قرار بگیرند و پشتیبانی گسترده‌تر از آن‌ها زمانی صورت بگیرد که بازار به ثبات برسد. انتظار می‌رود این اتفاق همزمان با عرضه پردازنده‌های Nova Lake-S اینتل در نیمه دوم سال 2026 رخ دهد.

البته استفاده از ماژول‌های حافظه 128 گیگابایتی مزایای قابل توجهی نیز به دنبال دارد. با استفاده از این ماژول‌ها می‌توان در فرم فاکتور کوچک سیستم‌های قدرتمندی را ساخت که ظرفیت بالایی از حافظه رم را هم در اختیار دارند. بدون شک این سیستم‌ها می‌توانند دسترسی به قابلیت‌هایی نظیر هوش مصنوعی، ویرایش ویدیوها و تصاویر و تحلیل داده‌های حجیم را بهتر از قبل فراهم کنند.

به نظر می‌رسد انتشار اطلاعاتی از این استاندارد سبب شده است که دیگر تولیدکنندگان مادربرد همچون گیگابایت و ایسوس نیز روی پشتیبانی محصولات خود از از ماژول‌های DDR5 چهار رنک کار کنند. گزارش‌های جدید نشان می‌دهد که این شرکت‌ها نیز در تلاش هستند هم مادربردهای فعلی و هم مادربردهای آینده خود را با این قابلیت عرضه کنند.

گفته می‌شود در حال حاضر قرار است پشتیبانی از این حافظه‌ها به مادربردهای رده ‌بالا و مجهز به قابلیت‌های اورکلاک محدود شود. مادربردهایی نظیر MSI Dual-DIMM Unify X، Gigabyte Tachyon ICE و ASUS Apex؛ اما انتظار می‌رود در آینده مادربردهای بیشتری از این فناوری پشتیبانی کنند.

احتمالاً اطلاعات تکمیلی در مورد این استاندارد جدید در نمایشگاه CES 2026 منتشر خواهد شد. با توجه به اینکه این روزها به زمان برگزاری این رویداد نزدیک هستیم انتظار می رود در هفته‌های پیش‌رو اطلاعات بیشتری از استاندارد CQDIMM در دسترس قرار بگیرد.